Có nên cho con học lập trình hay chờ khi lớn hơn học đại học?
- Ngan Giang
- Jul 14
- 8 min read
Nhiều phụ huynh vẫn tin rằng lập trình là môn học “cao siêu”, chỉ phù hợp khi con vào đại học hoặc ít nhất là học THPT. Tuy nhiên, trên thực tế, lập trình – giống như học ngoại ngữ – càng học sớm thì càng dễ tiếp thu. Việc trì hoãn có thể khiến trẻ bỏ lỡ giai đoạn vàng để phát triển tư duy logic, óc sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề.
Lập trình không còn là kỹ năng chuyên sâu – mà là kỹ năng nền tảng
Trong kỷ nguyên công nghệ số, lập trình không còn là “kỹ năng của kỹ sư IT” mà trở thành ngôn ngữ phổ thông giúp trẻ hiểu thế giới hoạt động như thế nào. Giống như đọc – viết – làm toán, code là kỹ năng nền tảng để giao tiếp với máy móc, giải quyết vấn đề và sáng tạo sản phẩm.
Tại nhiều quốc gia phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Anh, lập trình không còn được xem là một môn học chuyên biệt dành cho học sinh giỏi công nghệ, mà đã trở thành một phần trong chương trình giáo dục phổ thông từ rất sớm – thậm chí từ lớp 1 hoặc lớp 2. Ở Mỹ, nhiều bang đã tích hợp lập trình như một kỹ năng thiết yếu bên cạnh đọc viết và toán học, thông qua các chương trình như CSforAll (Computer Science for All). Tại Hàn Quốc, Bộ Giáo dục đã đưa lập trình vào chương trình chính thức từ bậc tiểu học để đáp ứng nhu cầu nhân lực trong kỷ nguyên số. Còn tại Nhật Bản, từ năm 2020, tất cả học sinh tiểu học đều được học tư duy máy tính (computational thinking) thông qua lập trình kéo-thả, như một kỹ năng nền tảng để phát triển tư duy logic.
Điểm chung ở các quốc gia này là: trẻ học lập trình không phải để trở thành lập trình viên chuyên nghiệp, mà là để rèn luyện những kỹ năng cốt lõi cho thế kỷ 21 như: phân tích vấn đề, tư duy hệ thống, khả năng sáng tạo, và giải quyết tình huống một cách chủ động. Đây là những năng lực có thể áp dụng trong mọi lĩnh vực, từ khoa học, kỹ thuật đến nghệ thuật, kinh doanh và đời sống. Lập trình trở thành ngôn ngữ thứ hai giúp trẻ hiểu cách thế giới số vận hành – từ chiếc máy tính, ứng dụng điện thoại, đến trí tuệ nhân tạo và robot.
Việc đưa lập trình vào giáo dục phổ thông không phải là để đào tạo chuyên môn sớm, mà là trao cho trẻ công cụ để hiểu, sáng tạo và làm chủ công nghệ thay vì bị công nghệ chi phối. Và điều đó hoàn toàn có thể bắt đầu từ tiểu học – thậm chí ngay từ năm lớp 1–3 – với các nền tảng học lập trình được thiết kế phù hợp, trực quan và truyền cảm hứng.
Các chương trình quốc tế tiêu biểu
Một số sáng kiến toàn cầu đã truyền cảm hứng cho hàng triệu trẻ em:
Code.org (Mỹ): Nền tảng học lập trình trực tuyến miễn phí dành cho trẻ em. Hơn 100 triệu học sinh trên toàn thế giới đã tham gia.
Hour of Code: Sự kiện toàn cầu khuyến khích trẻ thử học lập trình chỉ trong 1 giờ. Được tổ chức tại hơn 180 quốc gia.
Bebras Challenge: Cuộc thi quốc tế về tư duy máy tính dành cho học sinh tiểu học và trung học. Trẻ không cần biết code, chỉ cần giải các bài toán tư duy logic – đã được triển khai tại Việt Nam từ năm 2022.
Tại Việt Nam, ngày càng nhiều trường học và trung tâm giáo dục áp dụng mô hình STEM/STEAM, đưa lập trình và tư duy máy tính vào giảng dạy từ cấp tiểu học. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khuyến khích triển khai các hoạt động ngoại khoá như Giờ lập trình – Hour of Code, cuộc thi MakeX Robotics, hay WeCode. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy lập trình không còn là kỹ năng “đặc biệt”, mà đang trở thành phổ thông – giống như học tiếng Anh.
Vì sao nên cho trẻ học lập trình từ sớm?
1. Trẻ tiếp thu tự nhiên như học tiếng mẹ đẻ
Giống như khi học tiếng Anh từ sớm, trẻ học lập trình sớm sẽ tiếp nhận cú pháp, tư duy máy tính, và ngôn ngữ kỹ thuật một cách tự nhiên, không áp lực. Các công cụ học lập trình như Scratch, Blockly, hoặc Minecraft được thiết kế trực quan, kéo-thả, giúp trẻ học mà chơi – chơi mà học.
2. Rèn luyện tư duy logic và kỹ năng giải quyết vấn đề
Lập trình giúp trẻ biết phân tích vấn đề, chia nhỏ thao tác, thử – sai – sửa, từ đó hình thành tư duy phản biện và giải pháp. Kỹ năng này áp dụng được trong học tập, đời sống và mọi ngành nghề tương lai.Ví dụ: khi tạo một trò chơi “Mèo nhảy tránh chướng ngại vật”, bé cần nghĩ xem nhân vật di chuyển thế nào, khi nào cần nhảy, nếu va chạm thì làm sao… Đây là tư duy phân tích tình huống thực tế.
3. Phát triển sự kiên trì và sáng tạo
Viết code là hành trình thử – sai – thử lại. Trẻ học được cách không bỏ cuộc khi gặp lỗi, kiên nhẫn sửa sai, và biến ý tưởng thành sản phẩm. Mỗi trò chơi, ứng dụng hay câu chuyện bé tạo ra là kết tinh của trí tưởng tượng và năng lực thực hành.
Học đại học mới học lập trình – đã quá trễ?
Chờ tới đại học mới học lập trình không sai, nhưng sẽ làm chậm bước tiến của trẻ trong thế giới công nghệ thay đổi từng ngày. Khi đó, trẻ không còn nhiều thời gian để “vừa học vừa khám phá”, và áp lực điểm số, kỳ vọng nghề nghiệp có thể khiến việc học code trở thành một gánh nặng hơn là đam mê.
Ngược lại, nếu học sớm từ 6–15 tuổi, trẻ có đủ không gian để:
Học từ đơn giản đến nâng cao
Tự do khám phá theo sở thích: game, app, kể chuyện, thiết kế
Có sản phẩm thật để đưa vào portfolio – lợi thế lớn khi học các cấp sau
CodePlay Studio – Nơi trẻ học lập trình như học ngoại ngữ thứ hai
Tại CodePlay Studio, trẻ từ 6–15 tuổi sẽ được học lập trình theo lộ trình cá nhân hóa, bắt đầu từ kéo-thả (Scratch, Blockly), đến viết code với Python, HTML, hoặc thiết kế Minecraft.
Chúng tôi không dạy lý thuyết khô khan – mà hướng dẫn trẻ tạo sản phẩm thật, học qua dự án, và phát triển tư duy công nghệ toàn diện. Với đội ngũ giáo viên công nghệ 1 kèm 1 và môi trường học online linh hoạt, trẻ có thể bắt đầu hành trình công nghệ bất kể nền tảng ban đầu, không cần biết gì trước.
Từ lớp 1 đến lớp 9 – Mỗi độ tuổi nên bắt đầu học lập trình thế nào?
Mỗi độ tuổi có khả năng tiếp thu và cách học khác nhau. Tại CodePlay Studio, chương trình lập trình được thiết kế linh hoạt, phân theo độ tuổi và nền tảng ban đầu của trẻ. Dưới đây là gợi ý lộ trình học phù hợp theo từng giai đoạn phát triển:
Lớp 1–2: Làm quen công nghệ qua tư duy kéo-thả
Phương pháp: Học qua hình ảnh, kéo–thả bằng công cụ như ScratchJr, Blockly.
Mục tiêu: Giúp trẻ hiểu khái niệm “hành động – kết quả”, tư duy trình tự, khám phá logic qua trò chơi đơn giản.
Sản phẩm: Hoạt cảnh đơn giản (ví dụ: “Con mèo biết nói”, “Xe chạy đến đích”), kể chuyện qua hoạt ảnh.
Phù hợp với: Trẻ chưa biết gõ bàn phím, chưa từng dùng máy tính.
Lớp 3–4: Bắt đầu lập trình có logic rõ ràng
Phương pháp: Scratch full version, tư duy sự kiện, vòng lặp, điều kiện.
Mục tiêu: Trẻ biết phân tích tình huống, viết kịch bản hoạt động, chỉnh sửa lỗi cơ bản.
Sản phẩm: Trò chơi nhảy tránh vật cản, câu đố đơn giản, app đếm điểm.
Phù hợp với: Trẻ bắt đầu biết dùng chuột và bàn phím, đã quen các ứng dụng cơ bản.
Lớp 5–6: Nâng cao tư duy logic – bắt đầu học viết code thật
Phương pháp: Scratch nâng cao + chuyển tiếp Python cơ bản hoặc Minecraft Coding.
Mục tiêu: Tập cho trẻ tư duy thuật toán (algorithm), làm quen cú pháp thật trong môi trường dễ hiểu.
Sản phẩm: App nhỏ (ví dụ: “Máy tính tuổi”, “Trắc nghiệm Toán”), game nhập vai, hoạt cảnh tương tác nhiều cảnh.
Phù hợp với: Trẻ ham học hỏi, thích tìm hiểu công nghệ, có thể viết vài dòng code cơ bản.
Lớp 7–9: Viết mã thực thụ – tạo sản phẩm có thể demo
Phương pháp: Python, HTML/CSS, App Lab, game logic nâng cao.
Mục tiêu: Làm quen lập trình chuyên sâu, cấu trúc dữ liệu đơn giản, biến – hàm – vòng lặp lồng nhau.
Sản phẩm: App thời khóa biểu, chatbot đơn giản, portfolio cá nhân, trò chơi có hệ thống điểm/thắng/thua rõ ràng.
Phù hợp với: Trẻ học tốt môn Toán – Khoa học, hoặc có định hướng theo đuổi công nghệ trong tương lai.
CodePlay Studio – Cá nhân hoá lộ trình học cho từng bé
Dù con bạn đang học lớp 2 hay lớp 8, dù con chưa từng tiếp xúc công nghệ hay đã học Scratch ở trường – CodePlay Studio luôn thiết kế lộ trình cá nhân hóa để đảm bảo:
Con không bị học lặp lại nội dung đã biết
Không bị học vượt quá khả năng và mất hứng
Có sản phẩm thật sau mỗi khóa học 4–6 tuần
Kết luận
Câu hỏi không còn là “Khi nào nên học lập trình?” – mà là “Làm sao để con học lập trình đúng cách từ sớm?”. Bởi vì lập trình, giống như ngoại ngữ, không phải đợi đến khi lớn – mà chính là món quà tuyệt vời nhất để trao cho con trong giai đoạn vàng phát triển tư duy. Nếu bạn đang cân nhắc, hãy để buổi học thử tại CodePlay Studio là bước khởi đầu – để con bạn tự tay làm ra sản phẩm công nghệ đầu tiên và khám phá niềm vui học mà không áp lực.
CodePlay Studio tin rằng: Mỗi dòng code mà trẻ viết hôm nay có thể là viên gạch đầu tiên xây dựng nên tương lai của chính các em – và của thế giới mai sau.
Tham khảo thêm & Đăng ký học thử
📍 Khoá học: https://www.codeplaystudio.com/courses
📍 Đăng ký tư vấn: Tại website hoặc fanpage CodePlay Studio
📍 Đối tượng: Trẻ em 6–15 tuổi yêu thích công nghệ, chưa biết lập trình vẫn học được
📍 Hình thức học: Online 1:1 qua video call – cá nhân hoá, linh hoạt
CodePlay Studio – Top trung tâm lập trình cho bé tại Việt Nam, nơi trẻ sáng tạo game đầu tiên.CodePlay Studio - School of Code: 🌐 https://www.codeplaystudio.com
Tags: trẻ nên học lập trình từ mấy tuổi, có nên học code từ nhỏ, học lập trình như học ngoại ngữ, tư duy logic cho trẻ, kỹ năng giải quyết vấn đề, học lập trình sớm có lợi gì
Comments